پوشکین؛ سعدی جوان روسیه (جایگاه سعدی در اشعار پوشکین)

پوشکین پدیدۀ فوق‌‌العاده‌ای در ادبیات روسیه و حتی جهان است که در آثارش ایده‌‌های جهانی می‌‌درخشند. هیچ‌کس مانند پوشکین توانایی مبدل شدن به انسان دیگر ملل و این‌چنین موثق از زبان او حرف زدن را ندارد. این ویژگی پوشکین در توصیف فرهنگ و نابغۀ بزرگ ایران، سعدی، آن‌قدر زیاد است که در سال 1824 میلادی و پس از چاپ منظومۀ فوارۀ باغچه‌سرای، با سرلوحه‌‌ای از سخنان سعدی، شاهزاده شالیکوف، ناشر مجلۀ دامسکی ژورنال، به او لقب «سعدی جوان» داد؛ زیرا پوشکین برای نخستین بار در ادبیات روسیه نشان داد که چگونه باید سعدی، نابغۀ ایرانی، را توصیف کرد. در مقالۀ حاضر به موضوع پوشکین و سعدی و نیز به نقش ارزشمند و کلیدی سخنان سعدی در بیان اندیشه‌‌های پوشکین در منظومۀ فوارۀ باغچه‌سرای و بعضی از آثار دیگرش می‌‌پردازیم. برخی از اندیشه‌‌های سعدی، مانند سرلوحۀ فوارۀ باغچه‌سرای ـ که برگرفته از باب اول بوستان سعدی است ـ در بسیاری از آثار و مکاتبات پوشکین به‌وفور تکرار شده و همچون یک مَثَل در بین مردم روسیه ساری و جاری است؛ این مضامین در آثار پوشکین، یادآور یاد و خاطرۀ دوستانِ دکابریست وی و نیز بیانگر حس دلتنگی شاعر به‌‌دلیل دوری و از دست دادن آن‌‌هاست.